Φωτ: Δήμητρα Γκανιάτσα, 8 Σεπτεμβρίου 2021
Περισσότερες φωτογραφίες στο: https://goo.gl/maps/xssS7Fp7A3yD54R18
Τοποθεσία
Η Ιερά Μονή
Παλιουρής είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, βρίσκεται κοντά στον
ποταμό Καλαμά και συγκεκριμένα στο 30ο χιλιόμετρο της παλαιάς
εθνικής οδού Ιωαννίνων -Ηγουμενίτσας. Η ονομασία της προέρχεται από το φυτό παλιούρι
το οποίο υπήρχε παντού στη γύρω περιοχή.
Ιστορία
Την πρώτη
οικοδομή της Μονής έχτισε το 1690 ο Ζιτσαίος ηγούμενος Παπαναστάσιος Αλεξίου με
δικά του έξοδα. Ωστόσο, παλαιότερα στην ίδια θέση υπήρχε χριστιανικός ναός που
είχε ιδρύσει κατά το 1373 ο Θωμάς Πρελιούμποβιτς, Σέρβος δεσπότης των Ιωαννίνων.
Το 1782 καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Αλή Πασά και ανοικοδομήθηκε το 1784 με
έξοδα γυναίκας που καταγόταν από τη Ζίτσα, ονόματι Αγγελικής. Το 1796
ανακαινίσθηκε εκ νέου. Το 1820 καταστράφηκε από οθωμανικά στρατεύματα και οι
μοναχοί υποχρεώθηκαν να την εγκαταλείψουν, αλλά το 1825 επαναλειτούργησε με ειδικό διάταγμα του τότε
διοικητή Ιωαννίνων, Μεχμέτ Ρεσίτ πασά Κιουταχή. Σύμφωνα με την παράδοση, διατηρούσε κρυφό σχολειό για την ευρύτερη
περιοχή της Ζίτσας. Η Μονή διέθετε μεγάλη περιουσία που προερχόταν τόσο από
δωρεές και αγορές, όσο και από χωράφια ξερικά και ποτιστικά, δάση, αμπέλια,
μύλο, μελίσσια, μικρά και μεγάλα ζώα. Το μεγαλύτερο μέρος της κτηματικής
περιουσίας της Μονής απαλλοτριώθηκε το 1923 με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας. Είναι ρυθμού Βασιλικής με τρούλο. Στο ναό σώζεται
η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Παλιουριώτισσας.
Περιγραφή
Το συγκρότημα
της Μονής περιβάλλεται από ψηλό περίβολο που σχηματίζει ορθογώνια αυλή με
δέντρα. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται το καθολικό και γύρω υπάρχουν κελιά και
βοηθητικοί χώροι. Το Καθολικό
της Μονής ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και η στέγη του
είναι θολωτή, με δώδεκα ισομεγέθεις θόλους διαταγμένους σε τρεις σειρές, που
στηρίζονται σε δύο κιονοστοιχίες με τρεις κίονες η καθεμία. Το εσωτερικό είναι
διακοσμημένο με αγιογραφίες του 1833, έργα λαϊκής τεχνοτροπίας που υπογράφουν οι γνωστοί ζωγράφοι από τα
Ιωάννινα Θεοδόσιος και ο γιος του Κωσταντίνος. Η δυτική πλευρά, που κατέρρευσε το 1816 και
ανοικοδομήθηκε, δεν είναι αγιογραφημένη, ενώ η παράσταση του Χριστού στη βόρεια
πλευρά είναι έργο του ζωγράφου Διονύσιου Ζούκη από τους Καλαρρύτες.
Στο εσωτερικό του ναού διατηρείται το περίτεχνο ξυλόγλυπτο
τέμπλο, καθώς και φορητές εικόνες του 1678, έργο του περίφημου Εμμανουήλ Τζάνε.
Γιορτή:
Η μονή
πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα που τιμάται το Γενέσιον της Θεοτόκου.
ΠΗΓΕΣ:
http://www.imioanninon.gr/main/?page_id=199
https://www.zitsa.gov.gr/visit/monasteria-5/21-iera-mone-palioures
https://greekorthodoxreligioustourism.blogspot.com/2016/10/blog-post_23.html
