Το αποκριάτικο έθιμο της « χάψας» στα Γιάννενα

 

Η «χάψα» είναι αποκριάτικο έθιμο που συναντάται μέχρι σήμερα στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Σύμφωνα με το έθιμο, η νοικοκυρά δένει μια κλωστή στο βεργί (τον πλάστη με τον οποίο ανοίγονται τα φύλλα της πίτας) και στην άκρη της κλωστής δένεται ένα καλοβρασμένο αυγό, σε άλλες περιοχές καθαρισμένο και σε άλλες με το τσόφλι. Η νοικοκυρά κουνάει το αυγό μπροστά από τα στόματα των μελών της οικογένειας με επιδεξιότητα, το ανεβοκατεβάζει για να δυσκολέψει όποιον συμμετέχει στην προσπάθεια να «χάψει» το αυγό. Οι συμμετέχοντες προσπαθούν να «χάψουν» το αυγό μόνο με το στόμα, χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα χέρια που είναι πίσω από την πλάτη τους. Όποιος το καταφέρει είναι ο τυχερός!

Το έθιμο αυτό το συναντάμε την Κυριακή της Τυρινής. Με το αυγό «σφραγίζεται» το στόμα για τη νηστεία της Σαρακοστής. Με το αυγό πάλι θα «ανοίξει» το στόμα, μετά την Ανάσταση.

Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων

 

Τα ήθη και τα έθιμα των Χριστουγέννων του τόπου μας αντικατοπτρίζουν την πολιτιστική και πολιτισμική ταυτότητα των κατοίκων  αναδεικνύοντας παράλληλα τις αρχές και τις αξίες των προγόνων μας. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά έβγαιναν στις γειτονιές να πούνε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα και οι νοικοκυραίοι τα φίλευαν με καρύδια, αμύγδαλα και ότι άλλο είχαν στο σπίτι.

https://drive.google.com/file/d/11YMWDDYze_ZZ8Bk_WHhsvKFVHecVnJ6L/view?usp=sharing

Το «σαρανταήμερο», δηλαδή από την 15^η  Νοεμβρίου μέχρι και την 24^η Δεκεμβρίου,

έκαναν νηστεία για να υποδεχτούν τη Γέννηση του Χριστού.

Γυρνώντας από την πρωινή χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία έτρωγαν πατσά με σκόρδο στουμπισμένο στο γουδί, στο οποίο συμπλήρωναν ξύδι. Ο χριστουγεννιάτικος πατσάς ήταν για να σπάνε σταδιακά την πολυήμερη νηστεία και να μην τρώνε αμέσως κρέας και τους πέφτει βαρύ. Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι εκτός από τον πατσά περιλάμβανε χοιρινό με πρασοσέλινο και «γιαπράκια» φτιαγμένα από αμπελόφυλλα. Σε άλλες περιοχές της Ηπείρου έφτιαχναν λαχανοντολμάδες. Το φαγητό αυτό συμβολίζει το «φάσκιωμα» του νεογέννητου Χριστού.

Ένα τοπικό γλύκισμα που συναντάμε σε όλη την Ήπειρο και αναβιώνει έως και σήμερα είναι τα σπάργανα του Χριστού που συμβολίζουν τα σπάργανα του Ιησού στη φάτνη. Σε κάθε σπίτι ετοιμάζουν τα σπάργανα για το τραπέζι της παραμονής των Χριστουγέννων. Πρόκειται για τηγανίτες στην πλάκα που γίνονται από χυλό φτιαγμένο από σταρένιο αλεύρι και στη συνέχεια ψήνονται σε πυρωμένη πέτρα μέσα στο τζάκι. Μετά το ψήσιμο οι «τηγανίτες» τοποθετούνται σε ταψί η μία πάνω στην άλλη και ενδιάμεσα ρίχνουν καρύδια και κανέλα και μελώνονται με σιρόπι από νερό, ζάχαρη και μέλι.

Στην Παναγία την Ευαγγελίστρια

 

Τι γιορτάζουμε...

Αναδημοσίευση από https://www.sansimera.gr/articles/611

Μεγάλη Παρασκευή στη Λευκοθέα (22-04-2022): Ο Επιτάφιος

 

φωτογραφίες: Ελένη Βαγγελή

Μελωδικές Πρωτοχρονιάτικες ευχές με άρωμα...Ιωαννίνων

στο...

https://drive.google.com/file/d/1W1qgPf69hPbBlTVSrbBXaLWr9blJGATU/view?usp=sharing 

Philharmonie de Paris: ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ. ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΤΡΟΛΟΥΚΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ & ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ - ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ

Συναυλία που ηχογραφήθηκε στη Philharmonie de Paris (Μέγαρο Μουσικής - Cité de la Musique) στις 10 Δεκεμβρίου 2021

στο...

https://live.philharmoniedeparis.fr/concert/1133680/?_ga=2.230272095.270385121.1639395767-2060897389.1639395767

 

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίας Α΄. Ο Πατριάρχης με καταγωγή από τη Ζίτσα Ιωαννίνων.

 

Πατριάρχης Ιερεμίας Α΄

Ο Πατριάρχης Ιερεμίας Α΄ γεννήθηκε στη Ζίτσα Ιωαννίνων το 1480  και εξελέγη Μητροπολίτης Σόφιας σε ηλικία 39 ετών. Το πατρικό του όνομα δεν είναι γνωστό. Διέθετε περιορισμένη μόρφωση αλλά ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και είχε μεγάλες διοικητικές ικανότητες. Εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο Οικουμενικός Πατριάρχης με τη στήριξη του άρχοντα Κωνσταντίνου Κουνούπη στις 31 Δεκεμβρίου 1522, αφού κατέβαλλε ως δώρο στο Σουλτάνο 500 νομίσματα φραγκικής κοπής και 3500 φλουριά ως ετήσια οφειλή.

Το 1524, ο Σωζοπόλεως Ιωαννίκιος, εκμεταλλευόμενος την περιοδεία του Ιερεμία στην Κύπρο, την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη και το όρος Σινά, ανέβηκε στον Πατριαρχικό Θρόνο με μη σύννομες διαδικασίες. Με τη βοήθεια των Πατριαρχών Αντιοχείας και Αλεξανδρείας, ο Ιερεμίας κατόρθωσε να ανατρέψει την παράνομη εκλογή του Ιωαννίκιου και την καθαίρεσή του από δύο Συνόδους, μία στα Ιεροσόλυμα και μία στην Κωνσταντινούπολη.

Επίσημα, ο Ιερεμίας αποκαταστάθηκε με βεράτιο του Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ στις 24 Σεπτεμβρίου 1525, έγινε δε δεκτός με ενθουσιασμό από τον κλήρο και τον λαό της Κωνσταντινούπολης, ενισχύοντας την επιρροή του.

Επί των ημερών του, συγκεκριμένα το 1536, το πρώην Κελί Σταυρονικήτα που ανήκε από το 1287 στην Μονή Κουτλουμουσίου και στη συνέχεια μέχρι το 1533 στην Μονή Φιλοθέου, προήχθη σε Μονή Σταυρονικήτα και έγινε η 20^η μονή του Αγίου Όρους. Ο Πατριάρχης Ιερεμίας, μετά από πρόσκληση της Ιεράς Κοινότητος, ενεπλάκη προσωπικά στην ανοικοδόμηση της Μονής, ως ευεργέτης, ανακηρύσσοντάς την το 1544 σταυροπηγιακή.

Στην Ήπειρο ήρθε το 1530, σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στο ναό της Παρηγορήτισσας της Άρτας.

Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του, ο Ιερεμίας, έσωσε πολλές εκκλησίες που απειλούνταν να κατεδαφιστούν από τους Τούρκους με το επιχείρημα ότι η Πόλη παραδόθηκε και δεν αλώθηκε. Το 1537 πέτυχε την έκδοση διατάγματος του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς με το οποίο σταματούσε η μετατροπή εκκλησιών της Κωνσταντινούπολης σε τζαμιά, απόφαση η οποία δυστυχώς, δεν έγινε αποδεκτή από τους διαδόχους του.

Επί της Πατριαρχίας του καθιερώθηκε το εμβατοίκιον, το χρηματικό δώρο που όφειλαν να δίνουν οι αρχιερείς με την εκλογή τους στο Πατριαρχείο για οικονομική στήριξη. Το 1538 δώρισε μέρος της περιουσίας του στο Πατριαρχείο.  Ήταν Πατριάρχης μέχρι το 1546, οπότε ασθένησε. Παραιτήθηκε από το Θρόνο, εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός με το όνομα Ιωάννης και πέθανε στη Βράτσα της επαρχίας Τυρνόβου στη Βλαχία, στις 13 Ιανουαρίου 1546.

Πηγές:

-Βικιπαίδεια στο

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%A0%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CF%89%CF%82

-

https://www.digitalglyptotheque.gr/greece_exhibits/%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CE%84-%CE%B6%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1/

-Σπυρίδων Λάμπρος, «Εικών Ιερεμίου Α', Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. Α΄ σελ. 113-119