Το Εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη

Μεταξύ Λευκοθέας και Κοκκινοχώματος υπάρχει ένα φαράγγι, στο οποίο προεξέχει ένας απότομος βράχος. Στην κορυφή του υπάρχουν ερείπια βυζαντινού κάστρου. Εκεί υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, ίχνη μιας δεξαμενής από ασβεστόλασπη και ένα «τείχος από μικρές πέτρες, χτισμένο με πηλάσβεστο», ενώ πιο χαμηλά, στην Κάτω Χώρα  βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, καθώς και υπολείμματα τείχους.

Η Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

Στην Λευκοθέα, χαμηλά, στην Κάτω Χώρα  βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

Η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου

Βρίσκεται στην ομώνυμη τοποθεσία, στα βορειοδυτικά.

Η Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου

Βρίσκεται πάνω στην παλαιά εθνική οδό για Ηγουμενίτσα, 200m περίπου από το χωριό και είναι χτισμένη δίπλα στο νεκροταφείο του χωριού.

Το ετήσιο πανηγύρι

Ο  Πολιτιστικός Σύλλογος Λευκοθέας, την Παρασκευή 28 Ιουνίου 2019, παραμονή της γιορτής του Ιερού Ναού των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, πραγματοποίησε στο χωριό το ετήσιο πανηγύρι.

Η ιστορία της Λευκοθέας

Εικάζεται ότι ο πρώτος οικισμός δημιουργήθηκε στα πλαίσια του επαναστατικού αλλά αποτυχημένου κινήματος του Θεόδωρου Γρίβα κατά των Τούρκων. Λέγεται ότι, μετά τη συμπλοκή οι Τούρκοι λεηλάτησαν και έκαψαν το χωριό μαζί με άλλα γειτονικά. Το χωριό συνήλθε γρήγορα γιατί λίγα χρόνια αργότερα απέκτησε και σχολείο το οποίο λειτούργησε μέχρι την απελευθέρωση. Η Οθωμανική Στατιστική (Σαλναμέ) του 1895 την αναφέρει ως Ραχοβίτσα και ως τσιφλίκι του Ναχιγιέ Κουρέντων του Καζά Ιωαννίνων (τέσσερις ώρες πορεία μακριά) με 148 κατοίκους. Το 1919 η Αραχωβίτσα έγινε έδρα της δικής της ομώνυμης κοινότητας που περιέλαβε και το χωριό Δραγουμή (η σημερινή Παλιουρή) καθώς και τον οικισμό Κοκκινόχωμα. Το 1955, οικισμός και κοινότητα πήραν το όνομα Κεφαλόβρυσο ενώ το 1961 πήρε το σημερινό όνομα. Το 1996 η κοινότητα καταργήθηκε και η Λευκοθέα προσαρτήθηκε στον (τότε) Δήμο Ευρυμενών της (τότε) Επαρχίας Δωδώνης. Από το 2011 η Λευκοθέα ανήκει στο Δήμο Ζίτσας, ο οποίος συστάθηκε με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Εκάλης, Ευρυμενών, Ζίτσας, Μολοσσών και Πασσαρώνος.
Κατά τον Μπέττη, ο οποίος στηρίζεται σε σχετική παράδοση, το χωριό ήταν χτισμένο παλαιότερα στη θέση Κάτω Χώρα και εγκαταλείφθηκε, άγνωστο πότε και γιατί.
Από τα 1367, στο Χρονικό των Ιωαννίνων αναφέρεται:

«Μετ ̓ αύτῶν καὶ ὁ Καψοκαβάδης κυρ    ̓Ιωάννης ὲν τῷ τῆς`Αραχοβίτσας κάστρῳ πύργον πρòς ἑαυτόν ἐπεσπάσατο»

Βιβλιογραφικές αναφορές

-Βρανούσης, Χρονικό `Ιωαννίνων, 10,37-40 και 23, 8-13
-Μπέττης, Κούρεντα, 146

Ο Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου

Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Χτίστηκε το 1764, χρονολογία που αναγράφεται σε εντοιχισμένα κεραμικά πάνω στον τρούλο. Είναι σταυρεπίστεγη θολωτή με στρογγυλό τρούλο και νάρθηκα με φουρνικό, μια σπάνια κατασκευή που υπάρχει σε ελάχιστες εκκλησίες (π.χ. Μονή Στούπαινας, Μονή Προφήτη Ηλία Ζίτσας, Μονή Αγίου Μηνά Μονοδενδρίου). Άλλη μια σπάνια ιδιομορφία είναι τα δύο χαγιάτια, το χαμηλό και σκοτεινό μπροστά από το νάρθηκα για τις γυναίκες και το φωτεινό και ευρύχωρο μπροστά από το καθολικό για τους άνδρες. Το εσωτερικό του ναού είναι γεμάτο από τοιχογραφίες.

Η πηγή Κεφαλή

Πού βρίσκεται.....

Η Λευκοθέα βρίσκεται 25 χλμ. δυτικά-βορειοδυτικά των Ιωαννίνων, στο 30ο χλμ. της παλαιάς οδού για Ηγουμενίτσα. Το χωριό βρίσκεται στη φυσική δίοδο που ενώνει τη λεκάνη των Ιωαννίνων με την κοιλάδα του Καλαμά.
Είναι χτισμένη ανατολικά των Ορέων Κουρέντων. Αποτελεί ένα από τα Γραμμενοχώρια, μια πολιτισμική ενότητα χωριών στο βορειοανατολικό τμήμα της κοιλάδας του ποταμού Σμολίτσα, στον οποίο χύνεται το ρέμα που κατεβαίνει από το χωριό Βαγενίτι και περνάει από τον οικισμό.